T.J.H. Kamevaar; gecertificeerd Rots & Water-trainer voor jongeren met ASS
De weg naar een meer weerbare houding voor hoog functionerende autistische adolescenten; scenario- en stresstraining binnen het R&W traject
Theo Kamevaar was docent wiskunde, zorgcoördinator, lid van de schoolleiding en speciaal mentor van leerlingen met ASS in het Voortgezet Speciaal Onderwijs, studeerde orthopedagogiek (ontwikkelingsstoornissen en kinderpsychiatrie) en was ambulant begeleider van Cluster 4 geïndiceerde leerlingen op het VO en MBO bij Altra Jeugdzorg en Onderwijs. Hij is daar nu werkzaam als trainer/coach/couselor, geeft voorlichtingen, presentaties, workshops en coaching-/intervisietrajecten aan docententeams over kinderpsychiatrische aandoeningen; met name wat betreft jongeren met ASS en geeft coaching-/counselingtrajecten aan adolescenten met ASS. Hij heeft deelgenomen aan verschillende clinics/workshops/seminars op het gebied van geweld- en agressie-beheersing en het doceren van realistische zelfverdedigingmethoden middels scenario- en stresstrainingen en maakt nu deel uit van het opleidingsteam voor Rots & Water voor kinderen met ASS-trainers. Hij heeft zelf het Syndroom van Asperger en heeft ook een zoon met Asperger.
Veel autistische jongeren zijn niet erg weerbaar; worden vaak gepest, weten niet hoe ze in allerlei situaties mogen/moeten reageren, zowel verbaal als fysiek en kunnen daardoor, als de druk te hoog oploopt soms “ontploffen” met alle gevolgen van dien. Ook de omgekeerde reactie komt veel voor: zich (nog verder) in zichzelf terugtrekken en zich afzijdig houden met als gevolg een toename van depressieve gevoelens. Beide patronen worden door de jongeren zelf vaak niet herkend.
Binnen de R&W-training leg ik daarom relatief meer nadruk op weerbaarheid en zelfverdediging. Het “tai chi” gedeelte met alle oefeningen die daarbij horen, slaat goed aan en de weg: fysiek bewustzijn => emotioneel bewustzijn => zelfbewustzijn is (juist) ook voor autisten een noodzakelijke en zeer toepasbare leidraad. Ik heb dat tijdens mijn eigen opleiding tot trainer ook zelf zo ervaren. Voor het weerbaarheid- en zelfverdediginggedeelte is wat mij betreft een meer op bovengenoemde problemen toegespitste aanpak nodig.
Wat heb ik op basis van zelf gevolgde trainingen en eigen ervaring geleerd?
- Je weerbaar opstellen werkt niet als daarachter niet het vertrouwen zit dat je in geval van nood een aantal vaardigheden in huis hebt om een fysieke confrontatie aan te kunnen (zie het bijgevoegde ABC+D-systeem). De typische pester en zeker een jongere uit de straatcultuur voelt het ontbreken daarvan meteen aan en zal van die kennis gebruikmaken (zie wat dat betreft het boek: “Respect, omgaan met jongeren in de straatcultuur” van Kaldenbach)
- Technieken die niet gebaseerd zijn op- en overeenkomen met primaire reflexen werken niet onder stress
- Je moet de technieken proportioneel kunnen inzetten in opeenvolgende situaties
- Als je niet in realistische scenario’s traint, weet je nog steeds niet wat je wanneer moet doen en doe je, als het er op aankomt, waarschijnlijk niets of juist net het verkeerde
- Als je teveel technieken leert, zit je met een keuzeprobleem en gebeurt er, als het er op aan komt, niets of het gebeurt te laat
- Onder stress valt de fijne motoriek weg; alleen op grove motoriek gebaseerde eenvoudige technieken werken.
- Technieken moeten er niet op gericht zijn dat je “wint” maar dat je zo snel mogelijk en liefst ongeschonden weg kunt komen
- Wat je onder stress moet kunnen, moet je ook onder stress trainen
- Je moet razendsnel kunnen “schakelen” tussen de Water- Rots- en Flight or Fight-mode Dit alles geldt voor iedereen , maar voor autistische jongeren geldt het nog veel sterker.
Binnen de R & W-training heb ik me daarom tot slechts 4 zelfverdedigingtechnieken beperkt, die echter wel aan de bovengenoemde criteria voldoen: Afweerduw – Afweertrap- Startle/Flinch Response – Palmstoot en Passeertechniek. “KIAI” moest door de leerlingen steeds meer vervangen worden door een andere, functionele verbale uiting, zoals: “ga weg” of “rot op”.
In de loop van 12 lessen ben ik begonnen met de typische R & W-oefeningen met daarnaast het los aanleren en herhalen van de technieken. Vervolgens kwam het onderwerp weerbaarheid steeds sterker aan bod met de bekende oefeningen van sterk weglopen tot iemand die te dicht bij komt afstoppen (met name de juiste afstand bepalen en wat te doen als iemand te dicht bij komt is voor autistische jongeren een belangrijk en moeilijk onderwerp dat veel herhaald moet worden).
Daarna zijn we steeds realistischere en complexere scenario’s gaan oefenen onder stress (voor de groep, met de trainer), waarbij binnen in opeenvolgende stappen zich steeds verschillend ontwikkelende confrontaties de aangeleerde technieken, zowel verbaal als fysiek, proportioneel moesten worden toegepast. Veel aandacht werd hierbij zowel in- als expliciet besteed aan het voor autisten zo moeilijke “schakelen” (zie hierboven). Daarbij vaak gebruikmakend van door de leerlingen ingebrachte en in de werkelijkheid meegemaakte situaties. Doordat hierdoor de training voor de leerlingen concreet werd en ze het vertrouwen kregen dat ze wisten wat ze onder welke omstandigheden en in welke mate moesten, mochten en ook konden doen, werd dit door de meesten zeer gewaardeerd.
Het ABC+D SYSTEEM
A: Je bent ontspannen, je weet wie je bent en wat je wilt, je gaat je eigen weg, je bent gegrond, gecentreerd en gefocust; waterhouding
B: Je hebt een confrontatie met iemand of je komt in een bepaalde situatie; je gaat uit van een waterhouding; je voelt je stevig en weet wat je wilt en bent vanuit die positie bereid op een sympathieke manier contact te maken en eventueel tot een oplossing te komen
C: Je kunt er voor kiezen over te gaan naar een rotshouding als dat nodig is; je staat extra sterk, je geeft niet toe, jij bepaalt je grenzen en maakt dat heel duidelijk
D: Je laat je letterlijk niet wegduwen en geeft niet toe aan fysiek geweld of intimidatie omdat je van jezelf weet dat je een aantal vaardigheden in huis hebt waarmee je in staat bent jezelf effectief te verweren en ook bereid en in staat bent dat te doen; niet om te winnen maar om, als dat nodig is, veilig weg te kunnen komen:
Afweerduw; enkel- en dubbelhandig
Afweertrap
Startle/Flinch Response
Palmstoot en Passeertechniek
Pas als de weringen van D zo goed aangeleerd en onder stress in scenario’s geoefend zijn dat ze “er echt in zitten” zul je werkelijk tot A, B en C in staat zijn. Dan is een gevoel van veiligheid door innerlijke kracht iets wat je altijd en overal bij je hebt. En dat is wat we uiteindelijk willen!
Scenario- en stresstraining: “Mobiele Telefoon”
WAT JE ONDER STRESS MOET KUNNEN TOEPASSEN, MOET JE OOK ONDER STRESS OEFENEN!
Scenariotraining:
– Toepassing 5 confrontatieregels
– Eigen ruimte en afstand bepalen
– Schakelen naar proportionele fysieke actie
– Toepassing afweerduw, afweertrap, startle/flinch response met afweerduw
– Alles met functionele “KIAI”
Iemand wil jouw mobiele telefoon “lenen”
Nb. Extra stress: we doen deze oefening voor de hele groep met 2 personen, eventueel steeds één LL en één trainer
R&W-groet
-B staat te bellen met zijn mobiele telefoon
-A loopt op B toe en “vraagt” of hij de telefoon van B even kan gebruiken
-B past de 5 confrontatieregels toe
-A dringt aan en wil dichterbij komen
-B bepaalt zelf afstand door stopsignaal te geven
-A loopt gewoon door
-B past afweerduw toe met KIAI en handen hoog houden
Vervolg 1:
-A is ver naar achteren geduwd, maar komt agressief terug (met stootkussen)
-B past afweertrap toe met KIAI en handen hoog houden en gaat er vandoor
Vervolg 2:
-A is niet ver naar achteren geduwd, komt terug en haalt uit met oorvijg (of “sucker- punch”)
-B past startle/flinch response toe met afweerduw, KIAI en handen hoog houden en gaat er vandoor
Zie ook “een neurofysiologsiche onderbouwing t.a.v. R&W en pesten door Theo Kamevaar”, klik hier
